Khởi động từ Contactor là gì

Contactor (khởi động từ) là gì?
 

Contactor hay còn gọi công tắc tơ tên tiếng việt khởi động từ là một thiết bị được sử dụng phổ biến trong việc bật hay tắt mạch điện. Nó cũng được xem như một loại relay (rơ le) đặc biệt. Tuy nhiên, so với rơ le thì contactor sẽ có những đặc điểm khác biệt hơn. Thiết bị đóng cắt này vừa có khả năng mang tải cao trên 10A lại có cấu tạo đơn giản, lắp đặt tiện lợi. Đặc biệt, công tắc tơ còn được biết đến với khả năng xử lý dòng điện lên đến 5000A. Đồng thời, công suất dòng điện có thể đạt mức 100kW.

Trên thị trường hiện nay ghi nhận có nhiều loại Contactor (công tắc tơ) khác nhau. Mỗi loại sẽ được thiết kế với tính năng, kiểu dáng và khả năng ứng dụng không giống nhau. Tùy vào nhu cầu, vị trí lắp đặt mà bạn có thể lựa chọn loại công tắc tơ phù hợp nhất.

Các thành phần Contactor (Khởi động từ)
 

Trong một contactor sẽ có 3 bộ phận chính rất quan trọng gồm:

Cuộn dây hay là nam châm điện

Bộ phận này được đánh giá là đóng vai trò rất quan trọng với contactor. Nó quyết định đến khả năng đóng tiếp điểm của thiết bị. Bộ phận này được bảo vệ bằng một lớp vỏ bọc rất an toàn.

Vỏ bọc

Lớp vỏ bọc này đóng vai trò bảo vệ, cách nhiệt cho công tắc tơ. Đồng thời, nó cũng đảm bảo an toàn cho người dùng diện khi chạm vào tiếp điểm. Bộ phận này được làm từ nhiều chất liệu khác nhau như: polycarbonate, nhựa nhiệt rắn, polyester, Bakelite...Nó có thể giúp thiết bị hoạt động tốt trong điều kiện thời tiết xấu cũng như những nguy cơ về cháy nổ hay bụi bẩn...

Danh bạ tiếp điểm phụ

Trong contactor, danh bạ cũng là một phần rất quan trọng. Danh bạ sẽ có nhiều loại tiếp điểm khác nhau. Mỗi loại sẽ có những đặc điểm, vai trò riêng trong hoạt động chung của contactor.

Contactor hoạt động như thế nào?
 

Contactor (Khởi động từ) sẽ kích thích nam châm điện khi có dòng điện đi qua. Khi đó, từ trường sẽ xuất hiện khiến cho lõi của contactor có sự chuyển động. Tiếp điểm NC sẽ hoàn thành mạch ở giữa các tiếp điểm cố định và tiếp điểm chuyển động. Điều này sẽ giúp dòng điện được đi qua các tiếp điểm và chuyển đến tải. Khi dòng điện bị mất, cuộn dây sẽ khử đi năng lượng để mở mạch. Khi đó, công tắc tơ sẽ xuất hiện tình trạng tiếp điểm đóng mở nhanh chóng.

Các loại Contactor khác nhau
 

Công tắc tơ lưỡi dao

Đây là loại contactor truyền thống. Nó sử dụng cần gạt để đóng/mở mạch điện và hoạt động theo cơ chế thủ công. Hiệu quả bảo vệ mạch của loại công tắc tơ này không được đánh giá cao. Thậm chí, nó còn dễ bị ăn mòn các tiếp điểm nhanh trong quá trình sử dụng. Vì vậy, tuổi thọ của loại contactor cũng không cao.

Bộ điều khiển bằng tay

Ưu điểm của loại công tắc tơ này chính là an toàn khi vận hành. Thiết bị có vỏ bọc an toàn; kích thước nhỏ. Ngoài ra, các tiếp điểm được thay thế từ tiếp điểm ngắt đơn sang ngắt kép nên hiệu quả sử dụng cao hơn rất nhiều so với công tắc lưỡi dao. Tuy nhiên, nhược điểm của loại công tắc tơ này chính là hoạt động thủ công nên không thể vận hành từ xa được.

Contactor từ tính

Trong các loại contactor trên thị trường thì đây là loại có khả năng hoạt động tiên tiến nhất. công tắc tơ từ tính hoạt động tự động nên việc điều khiển thiết bị từ xa sẽ dễ dàng hơn rất nhiều. Bên cạnh đó, tính năng làm việc của thiết bị rất vượt trội, độ an toàn cao. Loại contactor (khởi động từ) này không chỉ bảo vệ an toàn cho mạch điện, thiết bị điện mà còn cho cả thợ điện trong quá trình kiểm tra, bảo trì.

Xem chi tiết: Các loại contactor (khởi động từ)

Xem chi tiết: Sự khác nhau giữa contactor và relay

Tuổi thọ của contactor (Khởi động từ)
 

Tuổi thọ contactor còn được gọi là tuổi thọ tiếp điểm luôn là mối quan tâm rất lớn với bất cứ ai có ý định lựa chọn thiết bị. Nếu tiếp điểm đóng mở với số lần càng nhiều thì tuổi thọ của công tắc tơ cũng vì thế mà giảm đi càng nhanh. Thậm chí, nó có thể làm hỏng về mặt tiếp xúc của thiết bị do quá trình tạo ra hồ quang điện sinh nhiệt lượng bổ sung.

Theo đánh giá của các chuyên gia; tiếp điểm của contactor đóng càng nhanh sẽ khiến hồ quang dập tắt càng nhanh. Khi đó, tuổi thọ của tiếp điểm sẽ tăng lên giúp công tắc tơ càng có độ bền bỉ hơn.

2 tiêu chuẩn đánh giá Contactor NEMA và IEC
 

NEMA và IEC là 2 tiêu chuẩn đánh giá Contactor phổ biến. Liệu đâu mới là tiêu chuẩn cao hơn?

NEMA

Đây là tên viết tắt của hiệp hội các nhà sản xuất điện quốc gia tại Hoa Kỳ. Tổ chức này khuyến khích các nhà sản xuất contactor tiêu chuẩn hóa kích thước khung. Từ đó, người dùng có thể tự chỉ định, lựa chọn và lắp đặt thiết bị mà không gặp nhiều rắc rối. Thực tế thì NEMA chủ yếu được xem là tiêu chuẩn Bắc mỹ.

Điểm nổi bật của contactor NEMA là có điện áp thấp, thường chỉ đạt dưới 1000V. Kích thước công tắc tơ theo tiêu chuẩn này được ký hiệu là 00, 0, 1, 2, 3 đến 9.

IEC

Đây là tên của Ủy ban kỹ thuật điện quốc tế. Thực tế thì contactor sản xuất theo tiêu chuẩn IEC sẽ có kích thước nhỏ hơn so với NEMA. Đồng thời, chi phí của nó cũng rẻ hơn. Chúng chỉ thích hợp để hoạt động trong điều kiện được hiểu rõ.

Do contactor IEC có tiếp điểm với khả năng phản ứng nhanh hơn so với tình trạng quá tải và chịu ngắn mạch tốt nên độ an toàn với người dùng cũng cao hơn nhiều. Vì vậy, thực ra thì không phải là IEC yếu hơn hay NEMA mạnh mẽ hơn và đơn giản chỉ là do sự khác biệt về mặt kích thước của hai tiêu chuẩn công tắc tơ mà thôi.

Các ứng dụng của Contactor (Khởi động từ)
 

Đa số contactor được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Cụ thể như:

Điều khiển ánh sáng

Các khu điều khiển trung tâm cho hệ thống chiếu sáng được chọn để contactor ứng dụng. Các contactor chốt với 2 cuộn dây được dụng để giảm tình trạng tiêu thụ điện năng ở cuộn dây. Trong đó, 1 cuộn sẽ được cấp điện chốc lát và đóng các tiếp điểm các mạch nguồn. Cuộn thứ hai sẽ thực hiện công việc mở các tiếp điểm.

Bộ khởi động động cơ điện

Contactor cũng được sử dụng với vai trò như một bộ khởi động từ tính. Nó đảm nhận việc cung cấp năng lượng cho các động cơ điện hoạt động. Bên cạnh đó, trong ứng dụng này, công tắc tơ sẽ giúp bảo vệ ngắt điện khi có sự cố quá tải hay điện áp thấp.

Tóm lược

Có thể hiểu contactor (Khởi động từ) như một loại rơ le rất đặc biệt. Mỗi loại sẽ có khả năng ứng dụng khác nhau tùy theo thiết kế, tính năng, kích thước. Thông thường, công tắc tơ tiêu chuẩn IEC nhỏ hơn so với NEMA nhưng chất lượng sử dụng lại không hề kém cạnh.

Điều quan trọng mà người dùng cần chú ý khi lựa chọn contactor chính là tìm được nhà cung cấp chất lượng. Đây là điều rất quan trọng, Bởi ở đây, bạn sẽ được tư vấn để chọn được loại công tắc tơ phù hợp với nhu cầu sử dụng. Đồng thời, sản phẩm được cung cấp cũng có chất lượng tốt, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Ngoài ra, bảng giá tại các địa chỉ uy tín cũng sẽ hợp lý và ưu đãi hơn so với những đơn vị bán hàng nhỏ lẻ hay không có thương hiệu.