7A Trương Minh Giảng, phường Hiệp Phú, TP.Thủ Đức, TP.HCM
Khi hệ thống điện gặp sự cố liên quan đến tụ bù, việc phát hiện sớm lỗi tụ bù sẽ giúp tránh được nhiều rủi ro, đặc biệt là các thiệt hại về thiết bị và hiệu suất vận hành.
Tụ bù không tự đóng hoặc không hoạt động
Đây là lỗi khá phổ biến, đặc biệt ở các hệ thống tụ bù tự động. Khi tụ bù không tự đóng, điện áp và dòng điện không được cân chỉnh, dẫn đến hệ số công suất thấp.
Tụ bù phát ra tiếng kêu bất thường hoặc có mùi khét
Tiếng “ù ù” hoặc “rè rè” kéo dài không đều từ tủ tụ bù là dấu hiệu cảnh báo tụ bù có thể đang bị rò điện, quá tải, hoặc sắp cháy nổ.
Hệ thống điện báo lỗi hoặc báo quá dòng, quá áp
Nếu bộ điều khiển tụ bù hoặc hệ thống giám sát điện năng báo lỗi như “Overcurrent”, “Overvoltage” hay cảnh báo “PF Low”, thì khả năng cao tụ bù đang gặp sự cố.
Tụ bù bị rò điện hoặc bị cháy nổ
Đây là trường hợp nặng nhất trong nhóm tụ bù bị lỗi, có thể thấy ở các công trình không có kế hoạch bảo trì định kỳ. Tụ bù cháy không chỉ gây gián đoạn hoạt động mà còn có thể lan ra các thiết bị lân cận nếu không được cách ly tốt.
.jpg)
Khi đã xác định được tụ bù bị lỗi, bước tiếp theo là phân loại nguyên nhân. Việc này giúp khoanh vùng phương án xử lý, tránh tình trạng thay linh kiện không cần thiết.
Tụ bù bị hỏng do quá nhiệt hoặc già hóa
Tụ bù làm việc lâu ngày, trong môi trường nhiệt độ cao (trên 40°C), sẽ bị suy giảm hiệu suất, lớp cách điện xuống cấp. Dấu hiệu là vỏ tụ phồng nhẹ, điện dung giảm mạnh so với thông số ban đầu.
Tụ bù bị chập, nổ hoặc rò điện
Đây là lỗi thường gặp nếu tụ bù không đạt chuẩn, hoặc hệ thống bị sốc điện áp từ lưới. Khi rò điện, dòng rò sẽ gây cháy vỏ tụ hoặc làm nhảy CB liên tục.
Rơ le điều khiển tụ bù hoạt động sai
Rơ le không điều khiển đúng trình tự hoặc thời điểm đóng ngắt tụ sẽ khiến tụ bị sụt áp, quá dòng. Đây là lỗi phần điều khiển, chứ không phải do tụ bù trực tiếp.
Lỗi do sai công suất hoặc sai thứ tự pha khi lắp đặt
Một số kỹ thuật viên mới thường mắc lỗi lắp sai thứ tự pha hoặc chọn sai cấp công suất cho từng cấp tụ. Điều này không chỉ gây sai lệch hệ số công suất mà còn khiến tụ hư hỏng sớm.
Tụ bù không phù hợp với tải biến thiên
Trong các nhà máy có tải thay đổi liên tục (máy hàn, máy nén…), việc dùng tụ bù tĩnh sẽ dẫn đến đóng ngắt liên tục và nhanh hỏng tụ. Trường hợp này nên sử dụng tụ bù động hoặc tụ bù hybrid có khả năng điều chỉnh mượt.
Sau nhiều lần trực tiếp xử lý sự cố tụ bù tại các nhà máy sản xuất và tòa nhà văn phòng, tôi nhận ra rằng đa phần các lỗi tụ bù đều bắt nguồn từ những nguyên nhân rất cơ bản nhưng thường bị bỏ sót trong quá trình lắp đặt và vận hành.
Lắp đặt sai kỹ thuật
Đây là lỗi xuất hiện khá phổ biến khi hệ thống tụ bù được thi công bởi đội ngũ chưa có nhiều kinh nghiệm. Các lỗi điển hình bao gồm:
Khi gặp lỗi này, hệ thống thường báo lỗi quá dòng hoặc tụ không tự đóng được, rất dễ nhầm lẫn sang lỗi thiết bị.
Thiết bị điều khiển tụ bù không đồng bộ
Tụ bù hoạt động hiệu quả nhờ sự phối hợp nhịp nhàng giữa bộ điều khiển, khởi động từ và cảm biến dòng điện. Nếu các thiết bị này không đồng bộ về thông số hoặc không tương thích với nhau, sẽ gây ra:
Chất lượng tụ bù kém hoặc không rõ nguồn gốc
Dùng tụ bù giá rẻ không rõ xuất xứ, chỉ sau hơn 6 tháng đã xảy ra hiện tượng phồng, rò điện và cháy nổ nhẹ. Các sản phẩm này thường:
Không bảo trì, kiểm tra định kỳ
Dù tụ bù là thiết bị “thụ động”, nhưng nếu không kiểm tra định kỳ, các lỗi nhỏ sẽ tích tụ thành hỏng hóc nghiêm trọng. Những việc cần làm định kỳ gồm:
Tác động từ lưới điện như sét đánh, dao động điện áp
Lưới điện không ổn định, đặc biệt vào mùa mưa hoặc khu vực có tải lớn biến thiên liên tục, sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp đến tụ bù. Một số tác động có thể kể đến:
Khi tụ bù có dấu hiệu bất thường, việc xử lý đúng cách không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn đảm bảo an toàn cho toàn bộ hệ thống.
Việc thực hiện đúng quy trình sẽ giúp phát hiện nhanh nguyên nhân, tránh đoán mò gây tốn kém.
Trong trường hợp khó xác định nguyên nhân, tôi thường khuyến nghị thử bằng thiết bị tụ dự phòng có thông số tương đương để kiểm chứng.
Dưới đây là các tình huống nên cân nhắc thay toàn bộ hệ tụ bù thay vì sửa từng phần:
Tụ bù hỏng không phải là điều hiếm gặp, nhưng lại dễ bị đánh giá sai mức độ nghiêm trọng. Chủ doanh nghiệp nên xem việc kiểm tra tụ bù định kỳ là một phần quan trọng trong kế hoạch bảo trì thiết bị điện. Đầu tư đúng từ khâu lắp đặt đến theo dõi vận hành sẽ giúp tránh được những sự cố lớn về sau.
Thiết bị điện công nghiệp giá tốt
Giải pháp kỹ thuật chuyên nghiệp
Đội ngũ kinh doanh tận tình
Đội ngũ kỹ thuật giàu kinh nghiệm
Báo giá nhanh, giao hàng nhanh
Bảo hành, bảo trì nhanh, uy tín
