Cable tray là gì? Cấu tạo, công dụng và các loại phổ biến hiện nay

Cable tray là gì và vì sao nó trở thành lựa chọn không thể thiếu trong thiết kế hệ thống điện hiện đại? Bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ cấu tạo, công dụng và các loại máng cáp phổ biến hiện nay.
Trong các công trình xây dựng từ nhà máy công nghiệp đến trung tâm dữ liệu, cụm từ “cable tray” ngày càng xuất hiện thường xuyên trong bản vẽ M&E. Vậy cable tray là gì, nó có gì khác biệt so với ống luồn truyền thống và nên lựa chọn loại nào phù hợp với từng môi trường? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hình dung toàn diện về cấu tạo, chức năng cũng như phân loại máng cáp để ứng dụng hiệu quả trong thực tế.
Cable tray là gì? Cấu tạo, công dụng và các loại phổ biến hiện nay

Cable tray là gì?

Khi hệ thống điện ngày càng phức tạp, việc sắp xếp và bảo vệ dây cáp trở thành yêu cầu bắt buộc. Trong bối cảnh đó, cable trayhay còn gọi là máng cáp điện – đã trở thành giải pháp tổ chức dây dẫn hiệu quả, an toàn và dễ bảo trì. Nhưng chính xác thì cable tray là gì và tại sao nó lại quan trọng đến vậy?

Cable tray là hệ thống kết cấu được thiết kế để đỡ, dẫn và phân phối dây cáp điện trong các công trình dân dụng, công nghiệp, hoặc hạ tầng kỹ thuật. Không giống như ống luồn dây, máng cáp là một hệ mở, giúp lắp đặt và kiểm tra dây dễ dàng hơn. Ở Việt Nam, chúng còn được biết đến với tên gọi như khay cáp, máng cáp sắt, hay cầu thang cáp.

Về mặt lịch sử, cable tray ra đời vào thế kỷ 20 trong ngành công nghiệp nặng tại Mỹ, được tiêu chuẩn hóa bởi NEC (National Electrical Code). Tới nay, nó đã trở thành lựa chọn mặc định trong các hệ thống cơ điện M&E hiện đại như trung tâm dữ liệu, nhà xưởng, bệnh viện, và tòa nhà thương mại.

Cable tray là gì? Cấu tạo, công dụng và các loại phổ biến hiện nay


Cấu tạo và vật liệu phổ biến của cable tray

Để hiểu rõ cách hoạt động và lựa chọn máng cáp phù hợp, ta cần đi sâu vào cấu tạo và các thành phần chính của hệ thống này.

Thân máng (Cable Tray Body)

Là phần chịu lực chính, có các dạng như:

  • Ladder: dạng thang có thanh ngang
  • Perforated: dạng có đục lỗ
  • Solid bottom: máng kín
  • Wire mesh: dạng lưới mềm

Vật liệu chế tạo

Tuỳ thuộc vào môi trường sử dụng, cable tray có thể làm từ:

  • Thép mạ kẽm nhúng nóng: chịu ăn mòn, phổ biến nhất
  • Inox 304/316: dùng trong môi trường khắc nghiệt như hóa chất
  • Nhôm: nhẹ, dễ thi công nhưng chịu lực kém hơn
  • PVC: cách điện tốt, giá rẻ nhưng dễ biến dạng

Ưu & nhược từng vật liệu

Vật liệu

Điểm mạnh

Hạn chế cần nhớ nhanh

Thép mạ kẽm

Rẻ, bền, dễ tìm

Khó uốn tại chỗ, nặng

Inox 304

Sáng đẹp, bền với axit nhẹ

Giá cao, cần phụ kiện đồng bộ

Nhôm

Nhẹ, chống gỉ, thi công nhanh

Chịu tải thấp, dễ móp

PVC

Cách điện, chi phí thấp

Giòn khi nắng gắt, khó tản nhiệt

Mẹo ghi nhớ: “T-I-N-P” → Thép – Inox – Nhôm – PVC, thứ tự tăng dần về thẩm mỹ nhưng cũng tăng dần giá thành.

Phụ kiện đi kèm

  • Co chữ L, T, X: đổi hướng
  • Nối máng: liên kết đoạn dài
  • Giá treo: cố định lên trần, tường
  • Nắp đậy (nếu cần): tránh bụi, nước

Nguyên lý hoạt động

Cáp điện được đặt trong máng thay vì đi âm tường, giúp:

  • Tản nhiệt tốt hơn
  • Dễ dàng sửa chữa, bảo trì
  • Tăng tính linh hoạt khi thay đổi hệ thống điện

Các loại cable tray phổ biến

Tùy theo yêu cầu kỹ thuật và môi trường sử dụng, máng cáp được chia thành 5 loại chính:

1. Cable tray dạng thang (Ladder Type)

  • Cấu tạo: 2 thanh dọc nối bằng các thanh ngang
  • Ưu điểm: tản nhiệt tốt, chịu tải cao
  • Ứng dụng: nhà máy, khu công nghiệp

2. Cable tray đục lỗ (Perforated Type)

  • Bề mặt đục lỗ thoát nhiệt và bắt dây
  • Dùng nhiều trong tòa nhà thương mại, công trình có rung động nhẹ

3. Cable tray kín (Solid Bottom Type)

  • Mặt đáy liền, bảo vệ cáp khỏi bụi, hóa chất
  • Lý tưởng cho bệnh viện, phòng sạch, phòng server

4. Cable tray dạng lưới (Wire Mesh Type)

  • Làm từ thép kéo hàn lưới, mềm dẻo
  • Phổ biến trong trung tâm dữ liệu, văn phòng hiện đại

5. Cable channel (dạng chữ U)

  • Dùng cho nhóm cáp nhỏ, dân dụng hoặc camera
  • Thi công nhanh, giá rẻ

Cable tray là gì? Cấu tạo, công dụng và các loại phổ biến hiện nay


Phân biệt cable tray và cable trunking

Một trong những hiểu nhầm phổ biến là coi cable traycable trunking là giống nhau. Trên thực tế, chúng có điểm khác biệt rõ ràng:

Tiêu chí

Cable Tray

Cable Trunking

Thiết kế

Mở, thoáng

Kín, có nắp đậy

Tản nhiệt

Tốt

Kém hơn

Lắp đặt – Bảo trì

Nhanh chóng, linh hoạt

Phức tạp, phải tháo nắp

Dùng cho

Công nghiệp, dự án lớn

Văn phòng, công trình nhỏ

Cable tray phù hợp cho môi trường cần thay đổi cấu hình thường xuyên và lưu lượng cáp lớn.


Tip bảo trì cable tray chỉ mất 60 giây mỗi tháng

Bước 1: Nhìn nhanh phần đáy xem có võng (> 5 mm) ở nhịp giữa hay không.

Bước 2: Sờ tay dưới khay – nếu cảm thấy nóng hơn nhiệt phòng 7–8 °C, nên kiểm tra tải cáp.

Bước 3: Dùng đèn pin soi khe nối: ốc lỏng, gỉ sét phải siết hoặc thay ngay.

Thực hiện đều đặn giúp giảm tới 50 % rủi ro sự cố “đứt gãy máng”.


Vai trò thực tế và ứng dụng của cable tray

Một nghiên cứu từ IEEE cho thấy việc dùng cable tray giúp giảm đến 30% chi phí lắp đặt và 25% thời gian bảo trì so với ống luồn truyền thống. Điều này đến từ đặc điểm “hệ mở” và dễ thay thế, bổ sung dây.

Ứng dụng tiêu biểu:

  • Nhà máy điện – công nghiệp nặng: kéo hàng trăm mét cáp động lực
  • Trung tâm dữ liệu: tối ưu hóa hệ thống mạng và điện dự phòng
  • Tòa nhà thông minh: tích hợp điện chiếu sáng, báo cháy, âm thanh
  • Hệ thống năng lượng tái tạo: như điện mặt trời, nơi môi trường khắc nghiệt

Cable tray là gì? Cấu tạo, công dụng và các loại phổ biến hiện nay


5 hiểu sai về cable tray nên tránh

Không ít kỹ sư mới vào nghề hoặc người dùng cuối thường gặp các hiểu nhầm sau đây:

  1. Tưởng rằng máng cáp nào cũng giống nhau: Thực tế, mỗi loại phục vụ mục đích rất riêng về chịu tải và thẩm mỹ.
  2. Không cần bảo trì: Môi trường bụi bẩn, ẩm ướt làm giảm tuổi thọ máng.
  3. Không quan trọng bằng hệ thống điện: Một máng cáp lỗi có thể gây cháy, đứt mạch hoặc mất kết nối toàn hệ thống.
  4. Chỉ dùng trong nhà máy: Tòa nhà văn phòng, siêu thị, nhà hàng cũng dùng phổ biến.
  5. Lắp đặt là việc của thợ: Nếu không thiết kế đúng loại, cáp có thể võng, gây rối loạn và mất an toàn.

Hiểu đúng cable tray là gì giúp kỹ sư và nhà đầu tư đưa ra lựa chọn phù hợp, tránh sai lầm kỹ thuật và tiết kiệm chi phí. Dù là nhà máy, văn phòng hay trung tâm dữ liệu, máng cáp vẫn là nền tảng tổ chức hệ thống điện hiệu quả. Đừng bỏ qua yếu tố này trong thiết kế cơ điện hiện đại. Một hệ thống điện tốt không chỉ nằm ở dây dẫn mà còn bắt đầu từ cách bạn sắp xếp chúng – và máng cáp chính là giải pháp đáng tin cậy cho điều đó.


FAQ: Câu hỏi thường gặp

Cable tray nên chọn loại vật liệu nào tốt nhất?
Tuỳ vào môi trường: ngoài trời nên dùng thép mạ kẽm nhúng nóng; trong nhà sạch có thể dùng nhôm hoặc inox.

Có thể thay thế hoàn toàn ống luồn bằng cable tray không?
Không hoàn toàn. Mỗi hệ có mục đích riêng: tray phù hợp khi cần lắp đặt nhanh và kiểm tra thường xuyên.

Cable tray có cần tuân thủ tiêu chuẩn gì không?
Có. Tùy quốc gia sẽ theo NEC, IEC hoặc TCVN về tải trọng, nối đất và chống cháy.

Có thể đi cả dây tín hiệu và dây điện lực chung máng không?
Không nên. Cần phân chia rõ vùng theo dòng điện để tránh nhiễu tín hiệu và đảm bảo an toàn.

Cable tray có thể sơn màu theo yêu cầu thẩm mỹ không?
Có. Nhiều nhà sản xuất hỗ trợ sơn tĩnh điện theo mã màu, phù hợp cho văn phòng hoặc trung tâm dữ liệu.

Phụ kiện máng cáp có bán sẵn không hay phải đặt riêng?
Hầu hết đều có sẵn: co L, co T, nắp, nối máng… Tuy nhiên, kích thước đặc biệt có thể phải đặt riêng theo yêu cầu.